گچ چیست؟
گَچ کلسیم سولفات آبدار است و در چندین فرم بلوری یافت میشود. مطابق تحقیقات زمین شناسان، دوران ناپدید شدن ادایناسورها و پدیدار شدن لایه‌های سنگ گچ خیلی قدیمی تر از ایجاد تمدن ها بر روی زمین است. گچ را پس از استخراج سنگ گچ از معدن مانند آهک به کوره می‌برند و تا دمای نزدیک به ۱۸۰ درجه سانتی گراد گرما می‌دهند تا شماری از مولکول های آب تبلورش را از دست بدهد و به فرم گچ قابل به‌کارگیری به عنوان مصالح ساختمانی وقالب گیری درآید. معمولاً گچ را با آسیابهای مخصوص به صورت پودر درمی‌آورند و در کیسه ها یا به صورت فله به فروش می‌رسد. پودرهای گچ مرغوب باید کوچکتر از ۰٫۱۵ میلی متر باشد. در اکثر موارد ترکیب گچ و آب خالص برای کاربردهای مختلف استفاده میشود هر چند در موارد نیاز با اضافه کردن مقداری مواد مختلف می‌توان زمان سفت شدن آن را کاهش داد؛ مثلاً با اضافه کردن ۱٪ نمک طعام به مخلوط گچ و آب زمان گیرش آن کم میشود و اگر میزان نمک بیش از ۴ درصد شود زمان گیرش زیاد میشود (تا ۳۰ دقیقه).
رنگ گچ به فرم طبیعی سفید بوده و ممکن است به دلیل ناخالصی های مواد آلی رس و اکسید آهن به رنگ‌های خاکستری، خاکستری مایل به آبی، صورتی یا زرد دیده شود. سنگ گچ دارای سیستم تبلور منوکلینیک، وزن مخصوص ۲/۲ و سختی ۲ می‌باشد.
سنگ گچ یک ماده معدنی بسیار نرم است که از فشرده شدن کلسیم سولفات دو هیدرات درست میشود . فرمول شیمیایی آن: CaSO۴ · ۲ H۲O
ژیپس که نام دیگر سنگ گچ است در کشاورزی برای از بین بردن شوری خاک و افزایش راندمان خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خلوص سنگ گچ بر پایه درصد کانی ژیپس در آن تعریف میشود. بر پایه انجمن استاندارد مصالح آمریکا (ASTM) دست‌کم خلوص مورد نیاز برای سنگ گچ در مواد صنعتی ۷۰ درصد ژیپس است در صورتی که بیش‌تر سنگ گچ های تجارتی و بازرگانی دارای ۷۵ تا ۹۰ درصد خلوص می‌باشند. نا خالصی‌های موجود در سنگ گچ بیش‌تر شیل، رس ها و کربنات کلسیم است و گاهی بازمانده کنش‌ها و فعالیت‌های حیاتی نیز در آن دیده میشود.
این واژه ازفارسی میانه gač است که ریشهٔ نهایی آن نامعلوم است، ولی با واژه‌های اکدی gaṣṣu، آرامی gaṣṣā، عربی جصّ، لاتین gypsum، و یونانی باستان gýpsos مرتبط است.
گچ آبخورده را گچ کشته میگویند.
خاصیت کشته شدن گچ بسیار سریع است پس از همین رو باید بعد از ترکیب با آب سریع مورد استفاده قرار گیرد.
گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان‌سازی از اهمیت مخصوص برخوردار است و به علت ویژگی‌هایی که دارد از زمان‌های قدیم در امر ساختن مسکن مورد مصرف قرار می‌گرفت. در بسیاری از ساختمان‌های قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آن‌ها در اصفهان موجود می‌باشد گچ نقش مؤثری داشته و گچ بریها ی بسیار زیبائی از آن دوران باقی مانده‌است.
قدمت استفاده بشر از گچ به حدود پنج هزار سال قبل می‌رسد. دیواره‌های قبرهایی در مصر که مربوط به آن دوران است به وسیلهٔ گچ اندود شده‌است.
در ایران نیز استفاده از گچ به زمان اشکانیان می‌رسد و گچ بری‌های بجا مانده از آن تاریخ گواه این موضوع می‌باشد.
گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز بوده و همچنین تا آخرین مراحل کار که سفیدکاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است و حتی در نقاشی هم از گچ استفاده می‌نماید.
گچ خام، همان گچی است که فرایند پخته شده در کوره را طی نکرده است. امروز محققان پی برده اند که گچ خام در کشاورزی خواص بسیار زیادی دارد و باعث شده اهمیت فراوانی را بین کشاورزان و پرورش دهندگان قارچ داشته باشد. گچ با داشتن کلسیم در ترکیب شیمیایی خود شوری خاک را از بین میبرد و باعث اصلاح خاک و راندمان بالای خاک میشود.
برگشت به بالا